Opony dętkowe - jak powstały?
Opony dętkowe nazywane są często oponami klasycznymi, ponieważ nie są już współcześnie stosowane w samochodach. Warto jednak poznać ten początkowy etap rozwoju przemysłu oponiarskiego. Artykuł w pigułce przedstawia najważniejsze cechy opon dętkowych oraz ich historię.
Krótka historia opon dętkowych
- 1835 r. – wynalezienie opony masywnej, która charakteryzowała się niskim komfortem i dużym ciężarem,
- 1845 r. – inż. Robert William Thompson opracował prototyp opony z powietrzem zamkniętym w wewnętrznych dętkach, która eliminowała niedociągnięcia charakterystyczne dla wcześniejszej opony masywnej. Dziś wiadomo, że był to pierwszy wynalazek opony pneumatycznej,
- 1846 r. – opatentowanie prototypu opony dętkowej we Francji, a rok później w Stanach Zjednoczonych,
- 1888 r. – Irlandczyk Boyl Dunlop opracowuje niezależną oponę pneumatyczną do roweru i dopiero ona odnosi sukces,
- 1891 r. – bracia André i Édouard Michelin zaprojektowali oponę demontowalną, którą stosowano w rowerach, w powozach, a od 1895 r. także w samochodach. Pierwszym autem, które wyposażone było w ogumienie tego typu było „Eclair”, czyli tzw. „Błyskawica” stworzona specjalnie do wyścigu Paryż-Bordeaux-Paryż. Opona pozwalała na jazdę szybszą od dotychczas maksymalnych 30 km/h oraz dostarczała lepszego komfortu niż wszystkie wcześniejsze rozwiązania. Od tej pory opony dętkowe zaczęły być powszechnie stosowane,
- czasy II wojny światowej przyniosły zupełnie nowe osiągnięcia, m.in. rozwój butylu, elastomeru, który posiadał doskonałe właściwości szczelne,
- 1947 r. Goodrich Corporation zaprezentowało pierwszą oponę bezdętkową,
- lata 70-te XX wieku to już powszechne stosowanie opon bezdętkowych, które wyparły opony dętkowe w samochodach. Od tej pory dętkowe konstrukcje stosuje się przy produkcji opon rowerowych, niektórych rodzajów opon motocyklowych i przemysłowych.
Budowa i działanie
To, co odróżnia ogumienie dętkowe od bezdętkowego to oczywiście dętka, ale także inne, dodatkowe elementy takie, jak ochraniacz dętki czy podkłady ochronne. Różni je także budowa felgi. Działanie opon dętkowych jest bardzo proste: szczelna i cienka dętka wyposażona w zawór powietrza utrzymuje powietrze wewnątrz ogumienia. Wentyl powoduje łatwe napełnienie opony powietrzem, przeciwdziała uchodzeniu oraz ułatwia kontrolę jego poziomu. Zawór ten umieszczony jest w ściance dętki i wyprowadzany jest na zewnątrz koła poprzez otwór w feldze. Ponadto dętka nadaje też odpowiedniego kształtu oponie pod wpływem wypełniającego ją powietrza. Dętka jest jednak tworzywem mało wytrzymałym i wrażliwym na uszkodzenia. To opona ma chronić ją przed nadmiernym rozciągnięciem od powietrza, przed niewłaściwym kontaktem z podłożem i uszkodzeniami. Prawidłowy stan dętki może naruszyć także felga, warto więc wyposażyć się w dodatkowe ochraniacze, które wyeliminują to zagrożenie.
Wady i zalety opon dętkowych
Opony dętkowe, w porównaniu do ogumienia bezdętkowego nie muszą mieć zapewnionej całkowitej szczelności pomiędzy oponą a felgą oraz łatwiej się je montuje, nie wymagają uderzeniowego wprowadzania powietrza, które osadza stopkę opony w feldze (charakterystyczne zjawisko dla opon bezdętkowych). We wszystkich pozostałych elementach wygrywają już opony bezdętkowe. Ogumienie dętkowe w pewnym stopniu zawsze przepuszczają powietrze, co zmusza do częstego uzupełniania jego ubytków. Ciśnienie w takiej oponie może się obniżać od 0.07 bara do aż 0,4 bara w ciągu tygodnia. Kolejną wadą opon dętkowych jest też zaburzona wymiana ciepła pomiędzy nagrzanym powietrzem wewnątrz niej, a powietrzem atmosferycznym i felgą. To z kolei często prowadziło do mocnego nagrzania, które skutkowało rozwarstwianiem się opony. Im szybsze prędkości się osiągało, tym szybciej następował ten skutek uboczny i był on bardziej niebezpieczny. Kolejnym poważnym zastrzeżeniem do opon dętkowych jest to, że w razie nawet najmniejszego przebicia natychmiast traciły ciśnienie. Co więcej, opony z dętką osiągały przebiegi mniejsze o 10-25% w porównaniu z kolejnymi wynalazkami.
Nietrafione innowacje
Wady przypisywane ogumieniu dętkowemu wyeliminowały całkowicie opony, które zostały opracowane bezpośrednio po nich. Jednak jeszcze przed tym procesem próbowano wprowadzać różnego rodzaju innowacje, które miały podnieść poziom bezpieczeństwa tego ogumienia. Jedną z nich było zastosowanie specjalnej dwukomorowej dętki. Polegało to na tym, że kiedy komora zewnętrzna ulegała przebiciu, komora wewnętrzna utrzymała jeszcze przez pewien czas bezpieczną ilość powietrza. Inna innowacja zakładała wykorzystywanie dwóch sąsiadujących ze sobą dętek, które posiadały dwa oddzielne otwory. Te dwa rozwiązania były jednak bardzo rzadko stosowane i nie uchroniły opon dętkowych przed wyparciem przez kolejne, udoskonalone wynalazki.
Zobacz także