Aktualizacja treści: 31.07.2019 15:07

1

Jak rozpoznać zużycie opon?

Autor: Opony.com.pl 04.03.2010 13:18

Ogumienie w naszym pojeździe ma swoją określoną żywotność. Warto znać objawy zużycia opon oraz wiedzieć, jak wydłużyć okres eksploatacji pojedynczego kompletu.

Wskaźnik zużycia opony

Wskaźnik TWI opony pozwala na szybką ocenę zużycia. Jest on ukłonem producenta ogumienia w kierunku kierowców, którzy z większą dokładnością mogą dbać o swoje bezpieczeństwo na drodze.

Zużycie opony, zgodnie z regulacjami prawnymi, zachodzi wtedy, gdy wysokość bieżnika osiąga wartość wskaźnika zużycia TWI. Odpowiada on wysokości 1,6 mm i umieszczony jest na oponie w kilku miejscach, jako zgrubienie między klockami bieżnika.

Często oznaczenie mówiące o tym, że opona posiada symbol TWI, znajduje się na boku opony - może to być rzeczony skrót lub inny znak np. ludzik Bibendum w przypadku marki Michelin. Warto pamiętać, by nie eksploatować opon aż do maksymalnego zużycia bieżnika, czyli do poziomu 1,6 mm. Drastycznemu spadkowi ulega wówczas bezpieczeństwo jazdy. Optymalnie jest, gdy kierowca wymienia opony, kiedy głębokość bieżnika ma jeszcze około 3 mm - dzięki temu ma pewność, że ostatnimi czasy prowadził bez zbędnego ryzyka, ale nadeszła już pora na zakupienie nowego kompletu.

Warto pamiętać, że za oponę zużytą uznaje się także taką, która posiada uszkodzenia wykluczające ją z dalszej eksploatacji. Zużyta opona to również taka, która jest zbyt stara. Mimo tego, że może posiadać jeszcze bieżnik w dobrym stanie, to przez wzgląd na upływ czasu nie zapewnia już bezpieczeństwa. W Polsce za oponę nową uznaje się produkt młodszy, niż trzyletni, licząc od daty produkcji, zaś w praktyce przyjmuje się, że nie należy używać opon starszych, niż 10 lat.

Zużyta opona to nie tylko ta, która ma wyraźne uszkodzenia

Co wyklucza oponę z użytkowania?

Wartością, która dyskwalifikuje oponę z eksploatacji, jest bieżnik o głębokości 1,6 mm i mniej. Nawet, jeśli wartość taka odnotowana została tylko na obrzeżach opony, bezzwłocznie trzeba ją wymienić, ponieważ cały produkt stwarza już zbyt duże ryzyko podczas jazdy.

Istnieje jeszcze wiele innych symptomów, które wskazują, że oponę należy bezwzględnie wymontować i założyć nową. Należą do nich między innymi:

• odklejenie się bieżnika i inne przykłady separacji elementów opony,
• deformacja drutówki lub jej widoczność (montowana jest na niej felga),
• plamy wewnątrz opony (marmurek),
• zniszczenie boku opony (wybrzuszenia, pęknięcie osnowy),
• wyraźne usterki wynikające z eksploatacji (w tym powierzchniowe przecięcia oraz rozdarcia).

Naoczna ocena opony może jednak nie wystarczyć - jeśli kierowca ma wątpliwości lub chce kompleksowo zbadać stan opony, powinien zwrócić się do dobrego serwisu. O tym jak znaleźć odpowiedni serwis wymiany opon informowaliśmy w osobnym artykule.

Wpływ głębokości bieżnika na bezpieczeństwo

Właściwości bieżnika, w tym jego głębokość, są szczególnie ważne wtedy, gdy kierowca zmaga się z trudnymi warunkami pogodowymi i drogowymi. Kiedy podłoże jest całkowicie mokre lub na nawierzchni znajdują się kałuże, opona z płytkim bieżnikiem będzie reagowała dużo gorzej, niż model całkiem nowy. Starty bieżnik nie chroni w odpowiedni sposób przed zjawiskiem aquaplaningu i pogarsza kierowalność na mokrym podłożu, co może być bardzo niebezpieczne dla kierowcy oraz innych uczestników ruchu. Jeśli porównamy właściwości trakcyjne opon o różnej głębokości bieżnika np. 8 mm, 4 mm i 1,6 mm, to zauważymy, że model z bieżnikiem 4 mm posiada tylko 65% przyczepności, którą ma produkt 8 milimetrowy. Z kolei łysa opona, bo tym mianem nazywa się ogumienie którego bieżnik ma 1,6 mm lub mniej, zapewnia już tylko 40% przyczepności, którą ma nowa opona.

Głębokość bieżnika ma zasadnicze znaczenie w czasie jazdy po mokrej nawierzchni, ponieważ płytka rzeźba źle radzi sobie z odprowadzaniem wody i stwarza realne ryzyko poślizgu. Tylko głęboki bieżnik może efektywnie odprowadzać wodę. Jeśli podłoże jest suche to zdarza się, że hamować na nim będzie lepiej opona o startym bieżniku, bo ma ona sztywniejsze klocki - jednak trzeba wiedzieć, że w takim przypadku zużyta guma nie ma już swoich bazowych właściwości i straty ogólnych parametrów są większe, niż chwilowe poprawienie wyniku hamowania.

Rodzaje zużycia opon

Można wyróżnić kilka typów zużycia opony:

• normalny,
• niesymetryczny,
• okrągły,
• środka,
• miejscowy,
• ząbkowany.

Normalne zużycie to takie, w którym opona zużywa się równomierne na całej szerokości oraz obwodzie bieżnika.

Niesymetryczne zużycie obserwuje się, gdy jedna strona bieżnika ściera się bardziej od drugiej, co wynika z nieprawidłowej zbieżności kół.

Okrągłe zużycie dotyczy barków i zachodzi, gdy wysokość bieżnika na środku jest wyższa, niż na barkach. Ten rodzaj zużycia wynika zazwyczaj z długiego czas użytkowania opony, która posiadała zbyt niskie ciśnienie przy za dużym obciążeniu. W takim przypadku ugina się czoło opony a barki zaczynają przejmować obciążenie, co prowadzi do ich szybkiego starcia. Jeśli kierowca trafnie rozpozna ten typ zużycia, może przywrócić zalecane ciśnienie w oponach i korzystać z nich dalej, o ile bieżnik ma wciąż optymalną głębokość. Warto wiedzieć, że niewłaściwe ciśnienie w oponie prowadzi także do innych uszkodzeń np. zużycia marmurkowego. Jeśli kierowca zapewnia, że ciśnienie w jego oponach jest właściwe a mimo to zniszczeniu uległa strefa barków, to powodem takiego stanu rzeczy może być zbyt agresywny styl jazdy, szczególnie szybkie pokonywania zakrętów, gdy niszczeją nie tylko barki ale i bok opony.

Zużycie wklęsłe, czyli środka bieżnika, jest efektem jazdy na oponach ze zbyt dużym ciśnieniem. Szybko ściera się środek, ponieważ tylko ona ma kontakt z podłożem. Dlatego tak ważne jest, aby ciśnienie w oponie było tym, które zaleca producent - ani zbyt niskie, ani zbyt wysokie.

Miejscowe zużycie opony często jest efektem gwałtownych manewrów np. hamowania na zablokowanych kołach autem bez ABS. W takich przypadkach szybko zużywa się fragment obwodu opony. Często miejscowe zużycie jest także związane z niską jakością opony.
Wiele opon nosi ślady zużycia ząbkowanego, wynikającego z nierównomiernego ścierania się klocków bieżnika. Ząbki można wyczuć, przeciągając ręką po klockach. Ten rodzaj zużycia jest charakterystyczny dla tylnej osi samochodów a wynika ze zmian nacisków i pracy klocków  czasie jazdy oraz pokonywania zakrętów. Zajście zużycia ząbkowanego jest w zasadzie nieuniknione, ale jego natężenie zależy od kilku czynników:

• Od dopasowania opony do danego modelu samochodu o konkretnym typie zawieszenia
• Od obciążenia pojazdu i ciśnienia w oponach
• Od niekompatybilnych indeksów nośności i prędkości
• Od stanu technicznego zawieszenia

Opony, które cechuje silne zużycie ząbkowane mogą niekorzystanie wpływać na komfort jazdy, ponieważ generują większy hałas i drgania. Aby móc je użytkować i nie pogłębiać problemu na duża skalę, warto co 10 000 km rotować koła, sprawdzać ciśnienie, nie obciążać zanadto pojazdu oraz dbać o stan zawieszenia.

Do zauważenia niektórych usterek będzie potrzebne dokładne przyjrzenie się oponie

Reklamacja opon

Opona to produkt, który jak każdy inny może posiadać fabryczne wady. Mogą one doprowadzić między innymi do jej ekstremalnie szybkiego lub nienaturalnego zużycia, co finalnie może spowodować wystrzał opony w trakcie jazdy. Jeśli kierowca ma pewność, że używa opon zgodnie z przeznaczeniem, regularnie sprawdza stan techniczny samochodu oraz ogumienia, a bieżnik ściera się bardzo szybko, możliwym jest, że model taki jest po prostu wadliwy. Wskazuje na to szczególnie fakt bardzo szybkiego starcia i wielu uszkodzeń miejscowych, co pozwala na reklamację takiej opony.

Jak dbać o opony?

Każdy kierowca powinien wiedzieć, co wpływa na zużywanie się opon i w jaki sposób skutecznie przeciwdziałać jego zbyt szybkiemu wystąpieniu. W dużej mierze to właściciel pojazdu sprawia, że opony zużywają się szybciej lub wolniej. W tej kwestii warto mieć na uwadze kilka czynników, które wydłużają żywotność opony:

• kontrolowanie ciśnienia w oponach i utrzymywanie go na stałym poziomie, dostosowanym do zaleceń producenta i obciążenia pojazdu,
• nieprzekraczanie maksymalnego poziomu obciążenia, który wskazywany jest przez indeks nośności,
• styl jazdy - raptowne przyspieszanie i gwałtowne hamowanie przyspiesza zużycie,
• dobre warunki sezonowego przechowywania,
• unikanie najazdów na przeszkody np. krawężniki i dziury w jezdni,
• regularne kontrolowanie stanu opon, zawieszenia i całego pojazdu.

Przyjmuje się, że w kwestii wydłużenia żywotności opon zasadniczą rolę odgrywa właściwe ciśnienie, które nie może być ani zbyt niskie, ani zbyt wysokie. Za odpowiednie ciśnienie dla danej opony uznaje się takie, które zalecane jest przez producenta. Przestrzeganie zaleceń jest o tyle istotniejsze, że np. zaniżenie ciśnienia o 20%, powoduje skrócenie życia opony aż o 30%, a ponadto wydłuża drogę hamowania oraz zwiększa pobór paliwa. Dlatego właśnie każdy kierowca powinien mieć na uwadze, aby ciśnienie w oponach jego pojazdu było wręcz wzorcowe dla danego modelu.

Fot.: Pixabay

Jeszcze raz, z uporem, chcę podkreślić, iż opony stanowią jeden z najważniejszych elementów stanowiących o bezpiecznej eksploatacji pojazdu. Dlatego każdy z nas powinien dołożyć wszelkich starań, aby kontrolować stan techniczny opon swojego pojazdu oraz na czas i prawidłowo reagować na wszelkie stwierdzone odstępstwa od normy. Dbałości o opony nie można przecenić, natomiast zaniedbania mogą mieć fatalne konsekwencje. W zasadzie przeciętny użytkownik nie jest w stanie prawidłowo ocenić stanu technicznego opon pod kątem ewentualnych zagrożeń (poza oczywiście oceną wzrokową stopnia zużycia bieżnika oraz w ewidentnych przypadkach np. rozerwania opony). Decyzje powinien zawsze podejmować za nas wykwalifikowany i doświadczony specjalista oponiarski. Dbałość o opony powinniśmy wykazywać na dwa, współistniejące, sposoby.

Pierwszym sposobem jest przeprowadzanie od czasu do czasu, we własnym zakresie, oględzin widocznych elementów opon oraz obserwacja zachowania opon w trakcie jazdy. Wszelkie zauważone odstępstwa od normy, takie jak: - zmiany na ścianach bocznych lub bieżniku (spękania, wybrzuszenia itp) - nierównomierności zużycia bieżnika (mogą być skutkiem nie tylko niepełnej sprawności elementów podwozia) - fakt nienaturalnie częstej konieczności uzupełniania ciśnienia w kołach powinny być bodźcem do niezwłocznej wizyty u profesjonalisty z zakresu opon. Również wszelkie zmiany odczuwalne w trakcie jazdy (podwyższona głośność, stuki, ściąganie pojazdu z prostoliniowego toru jazdy, drżenie kierownicy i/lub nadwozia itp) powinny być sygnałem do wizyty u specjalisty. Stwierdzona głębokość rowków bieżnika w okolicy 3 mm (opony letnie) lub 4 mm (opony zimowe) powinna być dla nas znakiem, iż należy liczyć się z koniecznością wymiany opon na nowe (nie należy czekać, aż głębokość rowków osiągnie graniczną, dopuszczalną przepisami wartość 1,6 mm). Drugim sposobem są okresowe wizyty w profesjonalnym zakładzie oponiarskim (im opony starsze tym wizyty częstsze). Tylko ocena doświadczonego fachowca w tej dziedzinie da nam pewność, iż z naszymi oponami jest wszystko w porządku. Nie demonizując problemu, pragnę abyście Państwo docenili olbrzymi wpływ stanu technicznego opon w swoim pojeździe na bezpieczeństwo eksploatacji.

Piotr Łygan (Specjalista ds. Technicznych, Pirelli Polska)

Opony, podobnie jak wszystkie inne elementy samochodu, podlegają zużyciu. Jak szybkiemu – to już zależy od samych opon, sposobu ich przechowywania, a przede wszystkim warunków w jakich są eksploatowane. Zużycie opon można, a nawet trzeba kontrolować. Od tego zależy bezpieczeństwo kierowcy i pasażerów.

W myśl obowiązujących w Polsce przepisów opony należy wymienić, kiedy bieżnik ściera się poniżej 1,6 mm. Jednak większość ekspertów w tym także eksperci Goodyeara zdecydowanie rekomendują wymienianie opon letnich na nowe, kiedy bieżnik staje się płytszy niż 3 mm, a zimowych – 4 mm. Ze zbieranych przez lata doświadczeń wynika, że tylko wtedy opony będą naprawdę dobrze spełniać swoje zadanie.

Warto pamiętać, że także osoby, które jeżdżą rzadko i praktycznie nie ścierają bieżników powinny co pewien czas wymieniać opony. Specjalna mieszanka, z której produkowane są nowoczesne opony zdecydowanie zwiększa ich odporność na upływ czasu, ale nieśmiertelności im nie zapewnia. Dlatego właściciele opon, zwłaszcza starszych powinni zwracać szczególną uwagę na wszelkie pęknięcia, pęcherze, rozwarstwienia itp. Mogą one wskazywać na postępujące uszkodzenia opony.

I trzecia sprawa. O opony trzeba dbać, a to oznacza, że trzeba je umieć "czytać". Jeśli np. opona mocniej ściera się na obu krawędziach niż na środku, może to oznaczać, że trzeba ją dopompować. I odwrotnie: jeśli zużycie widoczne jest tylko na środku, ciśnienie powietrza w oponie jest prawdopodobnie za wysokie. Jeśli w bieżniku pojawiają się wgłębienia, trzeba sprawdzić czy koła nie są źle wyważone. Charakterystyczne nacięcia na krawędziach bieżnika mogą natomiast wskazywać na złe ustawienie geometrii. Stan opon trzeba kontrolować podobnie, jak np. poziom oleju. Niestety większość kierowców tego nie robi, a przecież jazda na zużytych oponach może skończyć się wypadkiem. Warto o tym pamiętać.

Leszek Szafran (Dyrektor ds. Sprzedaży i Członek Zarządu, Dębica SA i Goodyear Dunlop Tires Polska)

Poza widocznymi znakami zużycia opon, gdzie można ocenić jedynie stan bieżnika (jego głębokość) czy dostrzec znaki starzenia się gumy (poprzeczne pęknięcia na boku opony) użytkownik samochodu już samemu nic nie jest w stanie bliżej o oponie powiedzieć.

W przypadku letnich opon graniczna głębokość bieżnika, poniżej której zalecana jest ich wymiana to 1,6 mm. W przypadku opon zimowych sprawa jest nieco bardziej skomplikowana, bo "zimówki" mają dużo głębsze bieżniki, a istotną sprawą jest stan tzw. lamelek, czyli nacięć na bieżniku, które maja wpływ na przyczepność opony.

Ostatnio sporo można przeczytać o ważności daty produkcji opony, pseudofachowcy próbują nas przekonać, że opona mając powyżej czterech lat powinna być wymieniana jako "przeterminowana". Otóż tak nie jest, bo oponą nową zgodnie z Polską Normą jest opona nawet trzyletnia, a sprzedana na rynku otrzymuje jeszcze 2-letnią gwarancję.

Oprócz wyżej wspomnianych symptomów zużycia, opony mogą posiadać również inne defekty, które może stwierdzić tylko fachowiec w serwisie oponiarskim zdejmując oponę czy próbując wyważyć koło. Dla każdego użytkownika samochodu najistotniejszym elementem jest chyba bezpieczeństwo jazdy, opona jest jego istotnym elementem, dlatego nie warto podejmować w tym względzie ryzyka i nie znając dokładnie tej materii samemu "bawić się" w eksperta. Sprawdzając opony, na których porusza się nasz samochód (szczególnie ma to znaczenie przy zakupie auta używanego), musimy wiedzieć, że każdy samochód ma fabrycznie określone parametry opon tj. rozmiar, klasę prędkości oraz indeks nośności. Jeżeli nie mamy takiej informacji to źródłem są autoryzowane serwisy oponiarskie, które pomogą dobrać również odpowiednie zalecane zamienniki tych rozmiarów.

Andrzej Skowron (Prezes Zarządu, PSO - Polskie Składy Oponiarskie)

"Prawo o ruchu drogowym" mówi, iż pojazd nie może być wyposażony "w opony, których wskaźniki pokazują graniczne zużycie bieżnika, a w odniesieniu do opon niezaopatrzonych w takie wskaźniki – o głębokości rzeźby bieżnika mniejszej niż 1,6 mm" Konstrukcja i osiągi opon Michelin pozwalają na zachowanie parametrów opony na wyjątkowo stabilnym poziomie przez cały okres użytkowania produktu.

W przypadku opon letnich oraz zimowych wraz z obniżaniem się wysokości bieżnika zmniejsza się (dotyczy to wszystkich opon) możliwość odprowadzania wody oraz błota pośniegowego (opony zimowe) przez bieżnik. Ze względu na mniejszą pojemność rowków, większa ilość wody musi zostać odprowadzona w tym samym czasie. Czym większa jest prędkość pojazdu, tym szybciej pojawia się zjawisko aquaplaningu tj. utraty przyczepności na wodzie. Głębokość rzeźby bieżnika ma również kluczowe znaczenie dla mobilności na zaśnieżonych drogach.

Bardzo ważnym czynnikiem, który powinien mieć duży wpływ na zalecenie dotyczące wymiany opon na nowe, jest styl jazdy kierowcy oraz warunki użytkowania. Czym szybciej i dynamiczniej jeździmy przy towarzyszących nam częstszych opadach deszczu czy śniegu, powinniśmy wcześniej pomyśleć o ich wymianie na nowe ze względu na nasze bezpieczeństwo.

Przyjmuje się, iż powinniśmy pomyśleć o wymianie opon letnich na nowe, kiedy wysokość bieżnika spada poniżej 3 mm. W przypadku opon zimowych, zaleca się, aby wymienić je na nowe przy wysokości bieżnika 4 mm. Opony Michelin posiadają lamele trójwymiarowe BDS, VTS wykonane w technologii StabiliGrip. Ze względu na ich kształt oraz ponacinanie do podstawy klocka nie znikają tak szybko w trakcie zużywania się bieżnika, co pozwala zachować parametry opony na stabilnym poziomie przez cały czas eksploatacji. Nowe opony Michelin Alpin A3 posiadają zimowy wskaźnik zużycia bieżnika, znajdujący się w rowku pomiędzy klockami bieżnika. Jego pozycja w oponie oznaczona jest symbolem płatka śniegu zamieszczonym na barku opony (tzn. w okolicy gdzie bok styka się z bieżnikiem). Wskaźnik ten ma za zadanie pokazać użytkownikowi czy wysokość bieżnika, przy której zaleca się wymianę opony zimowej na nową została już przekroczona.

Jeżeli chodzi o okres użytkowania opon należy przypomnieć oficjalne stanowisko Michelin, które mówi: "Poza regularną kontrolą i dbaniem o właściwe ciśnienie, zaleca się, aby opony osobowe, dostawcze oraz 4x4 (w tym koła zapasowe), były regularnie sprawdzane przez wykwalifikowanego specjalistę w autoryzowanym serwisie opon, który oceni możliwość ich dalszego użytkowania. Po okresie pięciu lub więcej lat użytkowania opon, kontrola ta powinna być przeprowadzana, co najmniej raz w roku...Niemożliwe jest przewidzenie, kiedy opona powinna zostać wymieniona biorąc pod uwagę jedynie jej wiek. Jednak, im opona jest starsza tym bardziej wzrasta prawdopodobieństwo, iż będzie musiała zostać wymieniona na skutek zmian, którym podlegała podczas użytkowania lub na skutek innych czynników wykrytych podczas oględzin lub użytkowania opony. Rzeczywistość pokazuje, iż większość opon znajdujących się w użytkowaniu zostaje wymieniona przed skończeniem 10 lat. W przypadku opon, których wiek jest starszy niż 10 lat licząc od daty ich produkcji, w tym również opon kół zapasowych, zaleca się ich wymianę na nowe, nawet jeżeli wydaje się, iż mogą być w dalszym ciągu użytkowane i nawet jeżeli wysokość ich bieżnika nie osiągnęła minimalnego poziomu zużycia (1,6 mm) dopuszczonego przez przepisy "Prawa o ruchu drogowym".Podsumowując można powiedzieć, iż poza zaleceniami producentów dotyczącymi wymiany opon letnich (3 mm) oraz zimowych (4 mm) na nowe, ostateczna decyzja powinna zostać podjęta przy uwzględnieniu osiągów samochodu, stylu jazdy kierowcy, warunków użytkowania oraz pogody. Pomimo, iż w świetle prawa możemy użytkować opony do wysokości bieżnika 1, 6 mm, nie warto czekać, aby zaoszczędzić na kosztach eksploatacji, ponieważ możemy to przypłacić własnym zdrowiem oraz uszkodzeniem auta. Nasze zdrowie i osób które przewozimy oraz innych uczestników ruchu zawsze powinno być postawione na pierwszym planie.

Dariusz Walisiak (Training Manager, Goodyear)