Aquaplaning
Dowiedz się, czym jest zjawisko aquaplaningu, dlaczego jest niebezpieczne i jak się przed nim ustrzec.
Aquaplaning co to jest?
O zjawisku aquaplaningu mówimy wtedy, gdy pomiędzy powierzchnią opony a podłożem dojdzie do powstania utrzymującej się warstwy wody. Bieżnik nie może efektywnie odprowadzić nadmiaru wody, w konsekwencji czego następuje utrata przyczepności i kontroli nad pojazdem.
Kwestia przyczepności
Przyczepność to jeden z najistotniejszych parametrów, pozwalający panować nad prowadzonym samochodem. Aby parametr ten był utrzymany na odpowiednim poziomie, kontakt opony z nawierzchnią musi być stały. Kiedy między oponą a podłożem znajduje się warstwa wody, przyczepność drastycznie spada samochód zaczyna płynąć. Takie zjawisko nazywane jest aquaplaningiem.
Przyczepność zostaje zakłócona, gdy cienki film wodny pomiędzy oponą a podłożem uniemożliwia adhezję cząsteczkową, odpowiedzialną za przyleganie do mikrochropowatości nawierzchni (są one zalane wodą). Gdy dojdzie do uwodnienia także makrochropowatości podłoża, wzrasta ryzyko poślizgu, ponieważ opona traci przyczepność. Niebezpieczeństwo wystąpienia aquaplaningu rośnie wraz z głębokością wody na drodze oraz prędkością, z jaką porusza się pojazd.
Powstawanie aquaplaningu
Aquaplaning zachodzi, gdy pojazd porusza się po podłożu pokrytym warstwą wody. Jazda po takiej nawierzchni oznacza, że opona pcha przed sobą taflę wodną. Tafla ta posiada określone ciśnienie, które wzrasta, kiedy następuje jej zderzenie z bieżnikiem. Wzrost ciśnienia jest proporcjonalny do kwadratu prędkości samochodu. Kiedy nacisk opony na podłoże staje się równy z ciśnieniem napierającej wody, opona nie może już pchać jej przed sobą i zaczyna unosić się na niej. Przerwany zostaje kontakt opony z podłożem i zachodzi zjawisko aquaplaningu.
Co wywołuje aquaplaning?
Czynniki mogące wpłynąć na wystąpienie aquaplaningu mają trzy zasadnicze źródła:
- Czynniki pochodzące z opony: zły stan techniczny opon (starte bieżniki, wiek opon), niskie ciśnienie w oponie oraz jej cechy produktowe (rzeźba bieżnika, kształt odcisku)
- Czynniki pochodzące z ruchu: szybkość i stopień zużycia elementów zawieszenia
- Czynniki pochodzące z zewnątrz: stan podłoża (koleiny i niecki, duże zużycie), rodzaj nawierzchni (mikro- i makrochropowatości różne dla asfaltu i betonu) oraz głębokość tafli wody
Podatność opon na aquaplaning
W zależności od rodzaju opony są modele mniej lub bardziej podatne na aquaplaning. Czynniki, które pozwalają lepiej zapobiegać poślizgom na wodzie, to odpowiednia rzeźba bieżnika oraz kształt śladu opony. Przyjmuje się na podstawie obserwacji, że mniej podatne na aquaplaning są opony o asymetrycznej lub kierunkowej rzeźbie bieżnika. Największe znaczenie ma tutaj optymalny kształt rowków i lameli oraz ich liczba dopasowana do szerokości opony. Skutecznie z aquaplaningiem radzą sobie np. opony Uniroyal o rzeźbie w kształcie litery V. Z aquaplaningiem najsłabiej radzą sobie zaś opony o symetrycznej rzeźbie. Zaokrąglony kształt śladu opony pozwala efektywniej rozbijać taflę wody, ponieważ stwarza najmniejszy dla niej opór, co przekłada się na jej niższe ciśnienie. Konstruktorzy zwracają baczną uwagę na ten parametr, przygotowując nowe projekty produktów.
Podczas aquaplaningu mozna odczuć efekt unoszenia
Skutki aquaplaningu
Zjawisko aquaplaningu to utrata kontaktu opony z podłożem, co możemy zaobserwować podczas jazdy dzięki wystąpieniu kilku symptomów. Jednym z nich jest płynięcie samochodu, który nie reaguje na ruchy kierownicy. Oznacza to, że w trakcie poruszania się na wprost pojazd nie wykona korekty linii jazdy a w czasie pokonywania zakrętu nie zmieści się w nim, tylko pokona łuk bez skrętu (wypadnie z trasy). Pojazd może również w inny sposób sygnalizować utratę przylegania - wzrośnie głośność toczenia opon lub obroty silnika. Jeśli samochód posiada system ESP, włączy się kontrolka alarmowa.
Gdy zaobserwujemy wystąpienia zjawiska aquaplaningu należy zachować bezwzględny spokój nie wykonywać dynamicznych ruchów kierownicą, nie hamować ani nie przyspieszać, ponieważ pojazd w danej chwili i tak nie zareaguje. Najlepiej pozwolić, aby samochód samoczynnie stracił prędkość i aby powróciła przyczepność. Spokój oraz opanowanie są najważniejsze, ponieważ w momencie wyjścia z aquaplaningu i przywrócenia przylegania auto może podążyć za skręconymi wcześniej oponami i wykonać nieprzewidywalny manewr. Dlatego zaleca się, aby w chwili wystąpienia zjawiska wstrzymać się od gwałtownych prób odzyskania kontroli nad pojazdem, bo w konsekwencji może to doprowadzić do wypadku.
Ochrona przed aquaplaningiem
Aby uniknąć konsekwencji aquaplaningu (i wielu innych) kierowca powinien posiadać samochód wyposażony w dobre opony o odpowiednio głębokim bieżniku. Opony z bieżnikiem płytszym, niż 1,6 mm nie zapewniają bezpieczeństwa na mokrej drodze.Kolejnym ważnym czynnikiem jest prędkość. Należy pamiętać o tym, by w czasie deszczu i jazdy po mokrej drodze zredukować ją do rozsądnego poziomu. Jaki to poziom? Wiele zależy od warunków oraz umiejętności kierowcy. Przyjmuje się, że opona o właściwym ciśnieniu około 2 barów posiada teoretyczną granicę wystąpienia aquaplaningu przy prędkości 70km/h i tafli wody o głębokości 5-7 mm. Jeśli opona ma niższe ciśnienie np. 1 bara, to wartość prędkości obniża się do 50km/h.
Jeśli opona posiada odpowiednie ciśnienie i ponadto jest jedną z tych o zaokrąglonym kształcie strefy kontaktu z podłożem, to prędkość pojazdu dla teoretycznego wystąpienia zjawiska aquaplaningu wzrasta. Współczesne opony klasy High-Performance i Ultra HP mają dodatkowo wysokie rowki bieżnika, co pozwala podnieść prędkość nawet do ponad 100km/h.
Opony dla pojazdów dostawczych i ciężarowych posiadają inne kryterium prędkości w kwestii aquaplaningu, niż opony dla aut osobowych. Samochody dostawcze i ciężarowe poruszają się wolniej, niż osobowe, dodatkowo przez swoją specyfikę ich opony maja wyższe ciśnienie odpowiednio 4 i 8 barów. Dlatego w warunkach testowych granicą prędkości dla aquaplaningu aut dostawczych jest 100 km/h, ciężarowych 140km.h.
Warto pamiętać, że warunki testowe, w jakich badano zjawisko aquaplaningu, są ściśle określone warstwa wody ma w nich około 7 mm głębokości. W praktyce kierowca nie może ocenić faktycznej głębokości kałuży, czy koleiny, co utrudnia ocenę sytuacji. Dodatkowym problemem jest to, że prędkość graniczna dla zjawiska aquaplaningu to również wartości pochodzące z testów na drodze prędkość taka może nie zagwarantować bezpieczeństwa, o ile wody będzie więcej. Dlatego warto przyjąć dwie zasady gdy poruszamy się po mokrej drodze, zdejmijmy nogę z gazu, bo nigdy nie wiadomo, jak głęboka jest przeszkoda wypełniona wodą. Po drugie zaopatrzmy się w dobrej jakości opony, aby z potencjalnego aquaplaningu wyjść bez szkód.
Zobacz także