23.03.2010 15:25

44

Wszystko o rozmiarach opon

Autor: opony.com.pl

Z artykułu dowiesz się czym jest rozmiar opony, jak go odczytać, a także jak właściwie wybrać rozmiar ogumienia do swojego auta.

Normy stosowania opon

Każda opona wprowadzona na rynek europejski musi spełniać określone normy:

• Normy, o których mowa w regulaminie nr 30 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) "Jednolite przepisy dotyczące homologacji opon pneumatycznych do pojazdów silnikowych i ich przyczep".
• Homologację wydaną przez organizację zajmującą się certyfikacją (taką jak np. UTAC, TUV).

Za standaryzację opon i felg odpowiada w Europie E.T.R.T.O – European Tires and Rims Technical Organization (Europejska Organizacja Techniczna ds. Opon i Felg). Jej zadaniem jest określenie standardów istniejących rozmiarów opon, wymiarów oraz związanych z nimi oznaczeń.

Dlaczego rozmiary wszystkich opon i felg zostały znormalizowane?

Zastosowanie takiego rozwiązania ma za zadanie zapewnić zmienność opon, a więc możliwość ich użycia w konkretnym pojeździe, nawet jeśli producent ogumienia jest inny.

Normalizacja ma ponadto na celu:

• Zmniejszenie liczby dostępnych typów i rozmiarów opon,
• Zapewnienie całkowitego pokrycia rynku samochodowego,
• Zapobiegnięcie sytuacji tworzenia przez firmy motoryzacyjne i oponiarskie specyficznych wielkości na własne potrzeby.

Jak odczytać rozmiary opon?

Poniżej przedstawiono opis poszczególnych elementów w obowiązującej obecnie nomenklaturze. Informacja w tej formie jest umieszczona na niemal wszystkich dostępnych obecnie na rynku europejskim oponach osobowych.

Dlaczego wysokość boku opony (profilu) wyrażamy za pomocą procentów?

Czy nie łatwiej byłoby wykorzystać wartości bezwzględne? Głównym powodem są zaszłości historyczne i względy praktyczne. Dawniej wysokość boku opony była zbliżona do jej szerokości. Podawanie wysokości nie było wobec tego konieczne. Postęp w branży oponiarskiej doprowadził jednak do zmian w budowie opon.

W związku ze zwiększeniem strefy kontaktu doszło do obniżenia profilu opony. Za sprawą tego rozwiązania pojawiło się wiele nowych rozmiarów o bardziej zróżnicowanych przekrojach i średnicach osadzenia. Opisywanie dodatkowej wysokości przekroju stało się konieczne.

Procentowy zapis profilu opony jest najbardziej praktyczny. Stosowany obecnie skok pięcioprocentowy pozwala na opisanie każdego z rozmiarów opon poprzez podzielenie całej populacji na kilkanaście grup rozmiarowych.

Gdybyśmy podzielili populację opon przypisując im wysokości ze skokiem 5 mm, takich grup byłoby znacznie więcej.

Czy szerokość opony zawsze kończy się cyfrą "5"?

Szerokość opony to liczba całkowita wzrastająca od wartości 95 mm skokowo co 10 mm. Wynika z tego, że szerokości opon zawsze kończą się cyfrą 5. Takie rozwiązanie jest pozostałością po istniejących wcześniej systemach wyrażanych w calach.

W przeszłości, przeliczając cale na milimetr oraz przechodząc na odpowiednią wysokość profilu otrzymywano taki właśnie wynik. Stąd decyzja E.T.R.T.O. o przyjęciu takiej konwencji tworzenia rozmiarów.

Dlaczego średnia osadzenia wyrażona jest w calach, skoro szerokość liczymy w milimetrach?

Odpowiedź jest prosta. W calach wyrażamy średnicę felg. By zachować spójność między systemami konieczne było takie rozwiązanie.
Zdarzają się jednak przypadki, gdy średnicę felg również liczymy w milimetrach.

Na przełomie lat 70 i 80 ubiegłego wieku, koncern Michelin opracował TRX - opony  instalowane seryjnie w BMW serii 7, Peugeot 604 , Renault R30 w których średnica felgi była wyrażona w milimetrach przyjmując wartość 315mm, 340mm, 365 mm, 390 mm lub 415 mm.

W takim wypadku oznaczenie rozmiaru przyjmowało postać np.: 220/55 R 390.

Co to jest średnica zewnętrzna opony?

Średnicą zewnętrzną opony nazywamy wysokość liczoną od ziemi do górnej krawędzi opony, wyrażoną w milimetrach. Średnica nigdy nie jest podana w sposób bezpośredni. Możemy ją jednak bardzo szybko obliczyć w oparciu o dostępne nam informacje.

Wzór wygląda następująco:

d=dr+2*h=dr+2*Sn*ar gdzie:

• d - średnica zewnętrzna opony,
• dr - nominalna średnica felgi,
• h - wysokość przekroju opony,
• Sn - nominalna szerokość przekroju opony,
• ar - wysokość profilu.

Dla przykładu, spróbujmy obliczyć średnicę zewnętrzną dla rozmiaru 195/65 R15
dr=15 * 2,54
Sn=195
ar=0,65
d= 381+2*195*0,65 = 634,55 mm.

Średnica zewnętrzna opony dla wymiaru 195/65R15 to 634,5 mm.

Dlaczego średnica zewnętrzna opony jest ważna?

Średnica zewnętrzna to ważny parametr. Szczególnie przy dobrze zamienników.

Jeśli kiedykolwiek będziemy zmieniać rozmiar felg czy samych opon, konieczne jest zachowanie tej samej średnicy zewnętrznej opony, co w oryginalnej. Tolerowane odstępstwo nie może przekraczać 2 procent wartości średnicy. W przeciwnym wypadku koło będzie za małe (auto będzie zachowywać się niepewnie, tracić właściwości trakcyjne) lub za duże (opona może zahaczać o elementy nadwozia).

W jaki sposób dobrać rozmiar opony i obręczy do pojazdu?

Do największych zalet systemu metrycznego należy przypisany z góry indeks nośności.

Producent, dobierając rozmiar opon na etapie konstruowania nowego samochodu, zakłada dopuszczalne obciążenie pojazdu i na jego podstawie wybiera indeks nośności. Określony indeks może pojawiać się w oponach o różnej średnicy osadzenia, różnej szerokości i wysokości profilu. Oczywiście należy wziąć pod uwagę ograniczenia wynikające z konstrukcji pojazdu i jego charakterystyki. Producent jest więc zobowiązany do wyboru gabarytów najbardziej odpowiadających danej konstrukcji.

Przy wyborze rozmiaru kół do pojazdu najważniejsze są:

• Szerokość przekroju opony,
• Szerokość i średnica felgi,
• Średnica zewnętrzna opony.

W czasie jazdy opona i felga nie mogą wchodzić w kolizję z częściami nadwozia, zawieszenia, czy układu hamulcowego. Wymagana jest wystarczająca ilość miejsca w nadkolu. Felga nie może mieć kontaktu z tarczami hamulcowymi, ani elementami zawieszenia.

Przy doborze rozmiaru kół do pojazdu powinieneś kierować się następującymi zasadami:

• indeks nośności i średnicy zewnętrznej opony muszą być zgodne,
• opona nie może być za wąska, miałoby to negatywny wpływ na poziom przyczepności,
• opona nie może być zbyt szeroka, miałoby to negatywny wpływ na dynamikę pojazdu,
• źle dobrana średnica zewnętrzną wiąże się z zafałszowaniami we wskazaniach drogomierza i prędkościomierza. W najgorszym wypadku, może to prowadzić do szybszego zużycia elementów zawieszenia i układu przeniesienia napędu,
• musisz pamiętać, aby sprawdzić czy szerokość, średnica i typ obręczy jest przystosowana do danego rozmiaru opony.

Pamiętaj, żeby podczas doboru rozmiaru opon kierować się zaleceniami producenta. Należy bezwzględnie przestrzegać indeksu prędkości, nośności oraz średnicy zewnętrznej. Uważaj również na szerokość – nie może być zbyt duża, ani zbyt mała. Nieprawidłowo dobrany rozmiar może bowiem prowadzić do pogorszenia właściwości jezdnych oraz komfortu. Może również wpłynąć negatywnie na zużycie elementów samochodu. 

Dlaczego produkowane są coraz większe rozmiary opon i felg?

Wraz z rozwojem motoryzacji zmieniały się rozmiary opon.

Pierwszym ważnym krokiem było opatentowanie opon radialnych. Zagwarantowało to możliwość produkowania szerszych opon o niższym profilu.
Wzrost maksymalnych prędkości rozwijanych przez auta zmusza producenta do podniesienia wydajności układów hamulcowych. Powiększenie tarczy hamulcowych wymaga zastosowania felg o większej średnicy.

Systemy rozmiarów opon – eurometryczny i p - metryczny

W chwili obecnej na świecie istnieją dwa kompatybilne systemy określania rozmiarów opon: amerykański system p – metryczny i europejski system metryczny.

Zasadniczą cechą systemów jest obliczenia indeksu nośności w oparciu o formuły matematyczne. Zasada opiera się na przeliczaniu gabarytów (ilość miejsca w oponie na powietrze) i zalecanej do danej osoby wielkości ciśnienia. Indeksy mogą się nieznacznie różnić.

Czym charakteryzuje się system eurometryczny – Eurometric?

System eurometryczny obowiązuje na całym niemal świecie. Zapis przedstawia się w sposób następujący: 195/65 R15 91T

Można jeszcze spotkać opony w systemie metrycznym o wysokości profilu 80 i 82, w których zapisie człon dotyczący wysokości profilu nie był stosowany (tzw. opony z pełnym profilem): 155 R13

Odpowiadają one oponom 155/80 R13.

Jeżeli eurometryczna opona oznaczona jest na końcu literą "C", oznacza to, że jest to opona do samochodu dostawczego (od angielskiego commercial), jej rozmiar ma następujący zapis: 195/70R15C 104/102R

Czym charakteryzuje się system p-metryczny – P-metric?

Jest to jednolity system definiowania rozmiaru opon, wprowadzony w 1977 roku w Ameryce Północnej. Zapis w systemie p-metrycznym wygląda następująco: P205/70 R14 93S.

Jeśli rozmiar opony zaczyna się na literę „P” to mamy do czynienia z oponą osobową („p” od angielskiego Passenger Car). Nazwa może być myląca, ponieważ w skład „Passenger Car” wchodzą również minivany, auta klasy SUV i małe pickupy.

Jeśli na początku oznaczenia zobaczymy litery „LT” oznacza to, że jest to opona przeznaczona dla lekkich ciężarówek („LT” od angielskiego Light Truck).
Oznaczenie to jest podobne do europejskiego oznaczenia C. Zapis jest następujący: LT245/75R16 108/104S.

Imperialne rozmiary opon

W przeszłości istniały rozmiary imperialne. Wielkość opon była wyrażana w calach lub alfanumerycznie (połączenie liter i cyfr).
Rozmiary imperialne możemy dziś jeszcze spotkać w samochodach historycznych.

Rozmiary zapisywane w calach wyglądały tak: 6x13. Pierwsza cyfra oznaczała szerokość opony, druga średnicę felgi. Nie używano informacji o wysokości profilu. Zapis stosowano dla opon diagonalnych.

Czy istnieją jakieś inne systemy oznaczania rozmiarów opony?

W przypadku kół dojazdowych, w rozmiarze spotykamy literę „T” (od angielskiego Temponary Spare). Przykładowy zapis wyglądałby tak: T125/90D16 98M.
Opony rajdowe mogą mieć zróżnicowane oznaczenia. Wszystko zależy od producenta.

Stosowane w „wyczynówkach” systemy różnią się od tych stosowanych w standardowych oponach.

Niekiedy informacja o szerokości felgi podawana jest po informacji o szerokości opony. Jest to bardzo ważna informacja dla pracowników parku serwisowego.

Michelin mają następujące oznaczenia: 20/65-18 X TL, gdzie:

• 20 - szerokość opony w centymetrach (210 mm),
• 65 - średnica zewnętrzna opony w centymetrach,
• 18- średnica felgi w calach,
• X - konstrukcja radialna,
• TL - opona bezdętkowa.

Opony BFGoodrich mają wzór: 200/50 - 17 gdzie:

• 200 to szerokość opony w milimetrach,
• 50 stosunek procentowy wysokości profilu do szerokości opony,
• 17 średnica felgi w calach.

Inni producenci wykorzystują w swoich systemach zapisu zarówno oznaczenia szerokości jak i średnicy w milimetrach. Opis ma wtedy postać: 185/510 R13 gdzie:

• 185 to szerokość w milimetrach,
• 510 to średnica zewnętrzna w milimetrach,
• 13 to średnica felgi.

Opony niektórych producentów (np. angielski AVON) mają opis skonstruowany według tego samego schematu, jednak wyrażony w calach np. 6.0/21.0-13.

Elementów wpływających na jakość prowadzenia samochodu, a więc bezpieczeństwo jazdy jest sporo. O ile "podróżujemy" z prędkościami znacznie poniżej marginesu bezpieczeństwa, wpływ szeregu parametrów nie jest tak istotny. Jeśli jednak nagle trafimy na warunki zdecydowanie obniżające tę granicę, każdy "drobiazg" nabiera znaczenia. Z takimi sytuacjami mamy do czynienia przy dynamicznej, sportowej jeździe. Szersze opony stosuje się do jazdy na nawierzchniach suchych. Brak bieżnika (opony sportowe) zapewnia najlepsze "trzymanie drogi". Wystarczy jednak zmiana warunków przyczepności (deszcz czy śnieg), by samochód przy niższych prędkościach miał tendencję do wpadania w poślizg. Stąd na deszcz oraz śnieg wypadałoby mieć węższe koła. Przyglądając się pracy serwisów zespołów wyścigowych czy rajdowych widzimy, jak istotnym jest prawidłowe dobranie każdego parametru ogumienia i zawieszenia do danych warunków toru czy rajdowego odcinka specjalnego. Znalezienie optimum doboru felga+opona dla wszelkich możliwych warunków jazdy jest dość trudne - każdy wybór jest pewnym kompromisem. Kierowca samochodu musi pamiętać, by zależnie od parametrów sprzętu, którym dysponuje (między innymi parametry koła kompletnego) oraz napotkanych warunków drogowych, zawsze dysponował marginesem bezpieczeństwa podczas jazdy.

Przemysław Włudaraczak (Training V-ce Dyrektor, Prince Sp. J.)

Dla danego rozmiaru opony nie należy stosować zbyt szerokich opon przede wszystkim ze względu na bezpieczeństwo jazdy. Na pewno odczuje się różnicę w pracy opony i prowadzeniu auta. W autach sportowych, aby wykorzystać odpowiednio opony, stosuje się felgi jak najszersze, co prawda do samochodów osobowych nie stosuje się opon wyczynowych, chociaż są dostępne różne modele opon - komfortowe, pośrednie czy sportowe. Tak więc jeżeli ktoś posiada opony o sportowej charakterystyce i szybciej jeździ, szczególnie na zakrętach, to powinien zaopatrywać się w szersze rozmiary felg. Przy takim zestawie poprawia się bezpieczeństwo jazdy, ponieważ opona lepiej pracuje na zakręcie, przez to auto jest bardziej stabilne.

Rozbieżność rozmiarów felgi do tego rozmiaru opony wynika z kilku czynników, przede wszystkim z konstrukcji samochodu. Często nie można zastosować felgi o szerokości 7,5'', ponieważ będzie ona zbyt szeroka i po jej zastosowaniu opona może "wystawać" poza obrys auta. Z drugiej strony w niemal wszystkich samochodach można stosować szersze felgi. Bardzo często jest to też przymus ze względu na rozbudowane zaciski hamulcowe, które uniemożliwiają stosowanie wąskich felg. Jest też aspekt uniwersalności felgi - czasami zdarza się, że do jakiegoś modelu samochodu z małym silnikiem producent przewiduje oponę 205, a z większym 225 - i w ramach oszczędności ma do dyspozycji tylko jeden rodzaj felg – wtedy raczej nie może zastosować felgi o 6x16, tylko na przykład 7-7,5 pasujące do obu aut. Co do oszczędności, to pewnie wielu producentów samochodów mogłoby stosować szersze felgi, ale węższa felga przy ilości kilkuset tysięcy wyprodukowanych aut pewnie daje wymiernie oszczędności.

Jest też kwestia wizualna, opona 205/55 na feldze 6 cali będzie wyglądała mniej komercyjnie, ponieważ będzie "ściśnięta" i jej boki mocno się zaokrąglą, wygląda to jeszcze gorzej, kiedy opona posiada rant do ochrony felgi. Na tak wąską felgę przy szerokości 205 bardziej wskazane są rozmiary o wyższym profilu – 205/60,65,70. Teoretycznie tak wąska felga jest lepiej chroniona przed obtarciem o dziurę czy krawężnik, ale jeśli najedzie się na nie mocno, to i tak nie uchroni jej przed uszkodzeniem. Jest to jednak jakiś problem. Przy rozmiarze 7,5'' i braku "rantu ochrony felgi" na oponie zachodzi większe prawdopodobieństwo uszkodzenia felgi. Sądzę, że na polskie drogi najbardziej optymalna szerokość felgi na oponę 205/55R16 to 7,0x16. Oczywiście felgi należy dobierać do danego modelu samochodu, zgodnie z aktualnym katalogiem zastosowań (katalogiem technicznym) producenta felg.

Oskar Gorzeński (Kierownik Sprzedaży, P.O.H. "Auto Tip-Top" Sp. z o.o.)

Ma to kolosalny wręcz wpływ, ale szerokość to nie wszystko. Należy pamiętać, iż bardzo ważnym parametrem jest odsadzenie (offset, ET) felgi, które tak naprawdę decyduje o zachowaniu się pojazdu na drodze (zamiana rozstawu kół). Szerokość felgi ma znaczenie przy zakresie stosowanych opon. Ta sama opona na różnej szerokości feldze będzie inaczej pracować tj. szerokości styku bieżni opony z drogą będą inne i oczywiście bark opony będzie się inaczej układał. Ważna uwaga dotycząca eksploatacji w zimie! Na szerokie felgi najczęściej nie można założyć łańcuchów przeciwśniegowych!!! Różnica w prowadzeniu auta jest oczywista, ale w zależności od stylu jazdy konkretnego kierowcy odczucia mogą być różne!!

mgr inż. Maciej Dejewski (Kierownik Działu Sprzedaży, Ronal Polska Sp. z o.o.)